1) Đối với việc xử lý vi phạm hành chính về đất đai đối với hành vi lấn đất, chiếm đất:

Theo quy định tại Nghị định số 91/2019/NĐ-CP ngày 19/11/2019 của Chính phủ về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai (đã được sửa đổi, bổ sung tại Điều 1, Nghị định số 04/2022/NĐ-CP ngày 06/01/2022 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai; tài nguyên nước và khoáng sản; khí tượng thủy văn; đo đạc bản đồ) thì không xác định thời điểm lấn đất, chiếm đất (thời điểm ngày 18/12/1980, ngày 08/01/1988 và ngày 15/10/1993) để xác định có hay không về hành vi lấn đất, chiếm đất và xác định về thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai dẫn đến khó khăn, vướng mắc như sau:

          Trên địa bàn tỉnh Nghệ An có các trường hợp sử dụng đất (chiếm đất, lấn đất) để làm nhà ở do thực hiện chính sách di dân vùng kinh tế mới hoặc tự ý di dân đến vùng khác từ trước năm 1980 (thời điểm chưa quy định cụ thể về thủ tục giao đất, cấp đất), trước ngày 15/10/1993 (thời điểm chưa có quy định về thu tiền sử dụng đất để được giao đất, cấp đất làm nhà ở) đặc biệt là các địa bàn miền núi. Do đó, khi thực hiện thủ tục xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi chiếm đất, lấn đất thì người sử dụng đất không đồng tình, nhất là người sử dụng đất tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn theo quy định tại Điều 101, Luật Đất đai năm 2013. Để phù hợp với chính sách đất đai qua các thời kỳ, tạo sự đồng thuận của người sử dụng đất, hạn chế tối đa việc khiếu kiện nên xem xét để sửa đổi,  bổ sung Nghị định số 91/2019/NĐ-CP ngày 19/11/2019 của Chính phủ về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai theo hướng không xử lý hành vi lấn đất, chiếm đất đối với trường hợp đã thực hiện hành vi lấn đất, chiếm đất từ ngày 15/10/1993 (do từ trước thời điểm ngày 15/10/1993 về trước chưa có quy định về thu tiền sử dụng đất).

          2) Đối với việc xử lý trường hợp cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã có hành vi vi phạm pháp luật về đất đai và giao đất, cấp đất không đúng thẩm quyền:

- Theo quy định tại Điểm d, Khoản 5, Điều 22, Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai thì khi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với trường hợp có vi phạm pháp luật về đất đai trước ngày 01/7/2014 thì phải thực hiện nghĩa vụ tài chính; trường hợp có vi phạm về đất đai thì phải nộp 100% tiền sử dụng đất mà không quy định về thời điểm vi phạm (nếu vi phạm trước ngày 15/10/1993 thì chưa có quy định về thu tiền sử dụng đất, chưa có Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai) dẫn đến không công bằng, người sử dụng đất không đồng tình (trước thời điểm Luật Đất đai năm 1987 có hiệu lực thi hành thì quy định về điều kiện, thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất; chính sách khai hoang,..).

          - Theo quy định tại Điều 23, Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai thì không có quy định cụ thể về thời điểm giao đất, cấp đất không đúng thẩm quyền, xác định về hành vi vi phạm cụ thể về vi phạm về đất đai (người sử dụng đất vi phạm hay cơ quan quản lý về đất đai có vi phạm) và thời điểm xác định hành vi vi phạm về đất đai cụ thể (từ trước năm 1980, thời điểm chưa quy định cụ thể về thủ tục giao đất, cấp đất; trước ngày 15/10/1993, thời điểm chưa có quy định về thu tiền sử dụng đất để được giao đất, cấp đất làm nhà ở; trước ngày 10/01/1997, thời điểm mà Nghị định số 04/1997/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai có hiệu lực thi hành) nên khi xem xét, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất phải thu tiền sử dụng đất theo quy định tại Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về thu tiền sử dụng đất gặp khó khăn, người sử dụng đất cho rằng không công bằng (có trường hợp được Hợp tác xã, Ủy ban nhân dân cấp xã cấp đất, giao đất trước ngày 18/12/1980; có trường hợp giao đất, cấp đất trước ngày Luật Đất đai năm 1987 có hiệu lực nhưng Quyết định số 201-CP ngày 01/7/1980 của Hội đồng Chính phủ chưa quy định cụ thể về thẩm quyền giao đất, cấp đất, người được chính quyền cơ sở giao đất, cấp đất thì phải nộp tiền sử dụng đất, còn người tự ný sử dụng đất thì không phải nộp tiền sử dụng đất).

        Để phù hợp với chính sách đất đai qua các thời kỳ, tạo sự đồng thuận của người sử dụng đất, hạn chế tối đa việc khiếu kiện và đảm bảo công bằng nên sửa đổi, bổ sung Nghị định quy định thi hành Luật Đất đai theo hướng không thu tiền sử dụng đất (diện tích đất nằm trong hạn mức công nhận đất ở do UBND tỉnh quy định) đối với trường hợp được giao đất không đúng thẩm quyền từ trước ngày 15/10/1993 và không xác định hành vi vi phạm của người sử dụng đất để thu tiền sử dụng đất.

Mai Huy Viện, Thanh tra viên